Endometrioza to poważny problem zdrowotny dotykający znacznej części populacji kobiet. Statystyki są wymowne – schorzenie występuje u 6-15% kobiet, ze szczególnym nasileniem w okresie rozrodczym. Co więcej, dotyczy nawet 35-50% kobiet zmagających się z niepłodnością, a 3% przypadków pojawia się również po menopauzie. Jednym z najbardziej dokuczliwych aspektów endometriozy, są dolegliwości bólowe, które potrafią całkowicie dezorganizować codzienne życie. Intensywny ból może uniemożliwiać wykonywanie podstawowych czynności czy pracę zawodową. Często towarzyszy mu ogromne wyczerpanie i frustracja. Chcesz dowiedzieć się więcej o tym, jak rozpoznać objawy endometriozy i jak sobie z nią radzić? Zapraszamy do lektury naszego artykułu, który wyjaśni wszelkie najważniejsze kwestie!

Czym jest endometrioza?

Endometrioza, czyli obecność błony śluzowej macicy wraz ze zrębem poza pierwotnym miejscem lokalizacji to złożona choroba ginekologiczna charakteryzujące się nieprawidłowym rozrostem tkanki macicznej poza jamą macicy. Statystycznie dotyka od 6 do 15% kobiet, przy czym u pacjentek zmagających się z niepłodnością odsetek ten może sięgać nawet 50%. Ważnym aspektem jest fakt, że u niemal 66% pacjentek z endometriozą pierwsze symptomy pojawiają się jeszcze przed 20. rokiem życia.

Głównym problemem diagnostycznym jest niespecyficzność objawów co powoduje średnio 8-letnie opóźnienie w postawieniu właściwej diagnozy. To przewlekłe zaniechanie ma poważne konsekwencje – przyspiesza progresję choroby i zwiększa ryzyko niepłodności. Mechanizm chorobowy jest złożony. Endometrioza zaburza procesy rozrodcze poprzez zmiany anatomiczne np. jajowodów. Wpływa na jakość komórek jajowych, rozwój zarodków i ich implantację.

Najczęściej ogniska chorobowe zlokalizowane są na otrzewnej zatoki Douglasa, na jajnikach czy więzadłach macicznych. Rzadziej występują w miejscach odległych, takich jak blizny po cesarskim cięciu, jelita, płuca, a nawet mózg.

Jakie są objawy endometriozy? Poznaj najczęstsze dolegliwości

Endometrioza charakteryzuje się złożonym przebiegiem, w którym dominują stany zapalne. Ważne objawy obejmują intensywny ból towarzyszący miesiączkom, podczas współżycia oraz przy oddawaniu moczu. Dodatkowo pojawiają się zaburzenia funkcjonowania układu moczowego i pokarmowego. Przewlekłe dolegliwości bólowe w obrębie miednicy, nierzadko oporne na standardowe metody leczenia, dotykają około 30% pacjentek. Niepłodność występuje u 30-50% kobiet, a prawie połowa chorych zmaga się z problemami psychicznymi – lękiem lub depresją.

Ze względu na niejednoznaczne symptomy, postawienie precyzyjnej diagnozy często napotyka trudności i bywa znacznie opóźnione. Mechanizmy powstawania schorzenia są złożone i obejmują współzależne czynniki hormonalne, genetyczne, immunologiczne oraz środowiskowe, które pozostają przedmiotem dalszych badań naukowych.

objawy endometriozy

Ból w endometriozie – dlaczego tak się dzieje?

Mechanizmy bólowe w endometriozie są wielowarstwowe. Ważną rolę odgrywa nadwrażliwość receptorów bólowych, spowodowana zwiększonym wydzielaniem prozapalnych substancji chemicznych w ogniskach chorobowych. Wyniki badań wskazują znaczenie autonomicznego układu nerwowego w modulacji odczuwania bólu.

W miejscach występowania ognisk endometriozy dochodzi do przewlekłych procesów zapalnych, które powodują uwalnianie mediatorów prozapalnych – takich jak prostaglandyny i cytokiny. Substancje te nadmiernie pobudzają receptory bólowe, co skutkuje nasileniem odczuwania dolegliwości bólowych.

Dodatkowo, zmiany w wydzielaniu hormonów w trakcie cyklu menstruacyjnego potęgują wrażliwość na ból, szczególnie podczas owulacji i miesiączki.

Na czym polega leczenie endometriozy?

Terapia endometriozy obejmuje zarówno metody farmakologiczne, jak i chirurgiczne, dietoterapię i fizjoterapię, które mogą być ukierunkowane na zachowanie funkcji narządów lub bardziej radykalne. Wybór odpowiedniego podejścia zależy od wielu czynników, takich jak wiek pacjentki, planowane macierzyństwo, nasilenie dolegliwości oraz rodzaj i stopień zaawansowania choroby. Istotnym elementem wspierającym leczenie jest odpowiednia dieta i zdrowy styl życia, które mogą wpływać na złagodzenie objawów. Zaawansowane przypadki endometriozy powinny być leczone w wyspecjalizowanych ośrodkach referencyjnych, które dysponują nowoczesnym sprzętem i umożliwiają interdyscyplinarne podejście do terapii. Leczenie w większości przypadków polega jednak na stosowaniu terapii hormonalnej, mającej na celu obniżenie poziomu estrogenów w organizmie.

leczenie endometriozy

Co warto wiedzieć na temat suplementacji w endometriozie?

Suplementacja składników, które wspomagają leczenie endometriozy to m.in.:

Resweratrol

  • Źródło: winogrona, ciemne owoce.
  • Działanie: łagodzenie bólu: miesiączkowego, podczas współżycia w okolicy miednicy.
  • Badania: skuteczny w dawce 30 mg dziennie, zwiększa efektywność terapii hormonalnych.

NAC (N-acetylocysteina)

  • Właściwości: przeciwutleniające, znany z właściwości mukolitycznych czy wspomagania terapii niepłodności kobiecej.

Korzyści: 

  • Redukcja bólu menstruacyjnego i podczas współżycia.
  •  Ograniczenie migracji komórek endometriozy.
  • Zmniejszenie zużycia leków przeciwbólowych.

Kwasy Omega-3

  • Działanie: przeciwzapalne.

Efekty:

  • Łagodzenie objawów.
  • Potencjalne zmniejszenie ryzyka rozwoju endometriozy.
  • Redukcja cytokin prozapalnych.
  • Zmniejszenie zużycia leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych.

Zielona herbata

  • Właściwości: przeciwzapalne, antyangiogenne.

Efekty:

  • Wzmocnienie działania resweratrolu.
  • Hamowanie tworzenia naczyń krwionośnych
  • Zatrzymanie rozrostu ognisk endometriozy.

Witaminy z grupy B (B6, B12)

Funkcje:

  • Wspieranie układu nerwowego.
  • Regulacja hormonalna.
  • Łagodzenie objawów endometriozy.

Podsumowując, endometrioza to złożona choroba, która może wpływać na jakość życia kobiet. Mimo że jej objawy są trudne do zdiagnozowania, postęp medycyny i rosnąca świadomość społeczna dają nadzieję na skuteczniejsze metody leczenia i wsparcia pacjentek. Ważnym elementem umożliwiającym poprawę jest edukacja, wczesne wykrycie oraz kompleksowe i indywidualne podejście terapeutyczne.

Bibliografia:

  1. Szyłło K., Górski J., Endometrioza – rozpoznanie, leczenie według współczesnych rekomendacji, Przegląd menopauzalny 6/2011.
  2. Basta A., i in., Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące diagnostyki i metod leczenia endometriozy, Ginekol Pol. 2012, 83, 871-876.
  3. Wedziuk-Reszka A., Rola żywienia w profilaktyce i leczeniu endometriozy, online: https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/inne/rola-zywienia-w-profilaktyce-i-leczeniu-endometriozy/, dostęp: 23.01.25

Autorem tekstu jest: Dietetyczka dr Anna Pasternak – Winiarska